Mazı : Thuja

Alem: Plantae
Bölüm: Pinophyta
Sınıf: Pinopsida
Takım: Pinales
Aile: Cupressaceae
Cins: Thuja

Mazı bitkisini Sivas’ta özellikle birçok yerde görebilirsiniz. Genelde çit bitkisi olarak kullanılsa da tekli veya grup halinde de görebilirsiniz. Herdem yeşildir. 5-7 adet türü vardır. Dalları yassı, yana veya yukarı yönelmiştir. Mazılar genellikle dar piramit şeklinde olur. Yaprakları pulsu yapıdadır. Ilıman iklimleri sever. Donlara karşı dayanıklıdır. Nemli, kireçli ve kumlu topraklardan hoşlanır. Geçirgen toprakları sever.

Peyzajda sıkça kullanılır. Açık alanlarda, park ve bahçelerde taş bahçelerinde tek, grup ve çit bitkisi olarak kullanılır. Budamaya elverişlidir. Bahçeniz çok rüzgar alıyor ise rüzgar kırıcı olarak kullanabilirsiniz. Donlara ve soğuğa dayanıklı olması Sivas’ta rahatlıkla bahçelerinize dikebileceğiniz anlamına geliyor. Her mevsim yeşil kalmasından dolayı da Sivas’ta sıkça tercih edilir. Sivas’ta olan cinsleri ise Thuja occidentalis yani Batı mazısı bir diğeri ise Thuja orientalis Doğu mazısıdır. Bu iki tür de Donlara karşı dayanıklıdır. Bu sayede Sivas’ta kolaylıkla yetişmektedir.

 Sonbahar bahçe işlerinizin yoğunluk kazandığı en önemli ve aktif mevsimidir.

EYLÜL AYINDA YAPACAĞIMIZ İŞLEMLER

• Sonbahar yağmurları ile birlikte toprak suyu iyice çektiği için mutlaka çapalanması ve işlenmesi gereklidir.
• Dikmek istediğiniz fidanların çukurlarını, toprak yumuşak olduğu için hazırlayabilirsiniz.
• Yabani ot mücadelesine devam edilir aynı zamanda toprakta su biriktiğinden mil ve kil tabakası oluşacağından çapalanmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
• Verimsiz toprakları iyileştirmek amacıyla toprağa organik gübre atılıp çapalanması yapılmalıdır. Bu gübrenin toprakla iyice harmanlanmasını sağlamaktadır.
• Tüplü ve saksılı fidanlar dikilebilir. Sonbahar dikimlerini uygun hava koşullan meydana geldiğinde hemen yapmanın, fidanların köklerinin çalıştırma olanağı bulabilmesi açısından, çok yararlıdır.
• Toprak donmadığı sürece kışlık çiçek fideleri ve ilkbaharda çiçek açan soğanlı bitkiler dikilebilir.
• Büyük ağaçların yer değiştirmesi yapılabilir.
• Kurak ve soğuk iklim olmayan yerlerde Ağustos’ta yetiştirilemeyen budama işlemlerine Eylül ortalarına kadar devam edilir.
• Dökülmeye başlayan yapraklar temizlenir.
• Yeni çim ekmek için en uygun zamandır. Çimler sulanır. İlk biçimi yapılacak çimleri biçerken makinanızın bıçaklarının iyi bilenmiş olmasına dikkat etmelisiniz.

EKİM

• Toprağınızı derince çapalamak, bellemek ve fidan çukuru açmak için en uygun zaman Ekim ayıdır.
• Toprak işlerken organik gübre (yanmış ve işlenmiş hayvan gübresi de olabilir) verilmelidir. Saksılı-tüplü her türlü fidan dikilebilir.
• Soğuk iklimlerde toprak geç kuruyacağından sulamaya dikkat edilmelidir. Yağışlar yeterli değilse sulamaya devam edilir. Bitkilerin toprakta yeterli kadar neme almadan kışa girmeleri sakıncalıdır.
• Çim alanlarında sulama ve biçme işlemleri devam eder. Yeni çim ekimi yapılabilir.

KASIM

• Hava koşulları elverdiği müddetçe toprağın işlenmesine devam edilir.
• Bitkilerin kök boğazlarının torf,  yaprak çürüntüsü, humus, kompost ve organik gübrelerle örtülmesi, o ağacın kışa kendisini hazırlanması yönünden iyi olur.
• Toprak işlenirken (yanmış hayvan gübresi) verilir.
• Kasım ayı klasik olarak tam bir fidan dikme mevsimidir. Tüplü, topraklı, topraksız her türlü fidan dikimi yapılır ve bu işleme donlu günlere kadar devam edilir.
• Soğuk ve kurak iklimler için budama için iyi bir zaman değildir. Sebebi bitki yara aldığı için kendini toparlamak istemesi ve uygun koşul bulamamasındandır. Ilıman iklim olan bölgelerde budama için de en ideal aydır. Budanan dal ve sürgünlerin uçları kışın donarsa, bu ölü uçlar ilkbaharda yeniden kesilir.
• Soğuk ve kurak iklimlerde sulama kesilmelidir. Ilıman iklimlerde yağışların yetersiz olması durumunda sulamaya devam edilir. Özellikle yeni dikilen fidanlara mutlaka su vermek gerektiği hiç unutulmamalıdır.

KIŞ DÖNEMİ 

Kış ayları bitkilerde (istisnalar dışında) genelde vejetasyonun durduğu ölü bir mevsim, bir bakıma uyku dönemidir. Bahçe ile ilgili işlem ve eylemler de buna göre ya tamamen durur veya iyice yavaşlar.

ARALIK

• Havalar uygun ise her türlü toprak işlemeleri yapabilirsiniz.
• İbreli ağaç ve ağaççıklara, derin budanmış bitkilere organik gübre verilmesi bitkiniz açısından çok verimli olacaktır.
• Toprağınız donmadıysa her türlü bitkiyi dikebilirsiniz.
• Donlu havalarda ibreli bitkilerinizin ve yaprak dökmüş yapraklı bitkilerinizin yerini değiştirebilirsiniz.
• Kışı sert gecen yörelerimizde bitkilerin kök boğazındaki toprakla ve gübre ile kapatılmalıdır. Bunun sebebi bitkilerinizin köklerinde nem bırakmaktır.
• Karın yoğun olduğu dönemlerde bitkilerinizin üstünde karın temizlenmesine dikkat etmelisiniz. Kar bitkilerinizin şeklini bozacağından buna dikkat edebilirsiniz.
• Çim alanlara geç salınımlı kış gübresi atabilirsiniz. Bu adı üstünden geç salınımlı olduğu için yağmur ve karlarla birlikte yavaş eriyeceğinden bitkiniz için gerekli besin maddelerini alacaktır.
• Kış gübrelemesini Ocak ve Şubat ayına kadar yapılabilirsiniz.
• Kökleri gevşeyen bitkilerinin köklerini sıkıştırabilirsiniz.
• Bu işlemleri Şubat ayına kadar devam ettirebilirsiniz.

Ağaç dikimi için en uygun zamanın sonbahar olduğunu biliyor musunuz? Ağaç dikiminde en önemli nokta bakımıdır. Dikilen bölgenin koşullarına uygun ağaç seçmelisiniz. Yoksa hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz.

    Doğru seçim için öncelikle yaşadığınız bölgenin iklimine uygun bitki bulmalısınız. Bitkinize karar verdikten sonra dikim işlemine geçebilirsiniz. Dikeceğiniz fidenin saksısından biraz daha büyük bir çukur açıyorsunuz. Toprağınız ağır ve killi ise geçirgen bir toprak haline getirmek için altına mıcır dökebilirsiniz. Bahçe toprağınızı kullanmak yerine torf kullanabilirsiniz. Yada bahçenizin toprağı, torf, perlit, organik gübre karışımı kullanabilirsiniz. Açtığınız çukura bir miktar bu karışımdan dökünüz ve daha sonra ağacı saksıdan çıkartınız ve çukura yerleştiriniz. Üzerini toprakla örtün ve iyice bastırın. Diktiğiniz ağacın etrafına sulamak için çanak açınız. Yağmurlar başlayana kadar sulama yapabilirsiniz. Yağmurlar başladıktan sonra sulamayı kesiniz.

Peki ya Ağaç dikerken dikkat etmemiz gereken şeyler nelerdir?
Ağaca nasıl karar vermeniz gerekiyor? Öncelikle yaşadığınız yer önemli mesela yazları kuru ve sıcak mı? Yoksa yağışın bol olduğu kışları ise serin olan bir yer mi? Bahçenizin konumu nasıl kuzey rüzgârımı, güney rüzgârımı alıyor? İşte tüm bunlar önemli bahçenizin büyüklüğü ve diğer ağaçlarla olacak uyum önemli. Çünkü dikim yapılırken hep unutulan bir şey vardır. O fide büyüyecek ve koca bir ağaç olacak. Bunu unutmamanız gerekiyor yoksa ileride o ağacı kesmek zorunda kalabilirsiniz. Mesela evinizin önüne ağaç dikeceksiniz ve aydınlık bir ortam istiyorsunuz o zaman kışın yaprak döken bir tercih etmelisiniz. Örnek verecek olursak ıhlamur, at kestanesi, akçaağaç, süs eriği… Bu sayede kış günlerinde eviniz aydınlık olmasını sağlarsınız. Ama siz herdem  yeşil bir tür istiyorsanız onlarında uzak noktalara dikerseniz sorunu çözmüş olursunuz.

Bahçe bakımındaki doğru ve yanlışlar

Bir bahçeniz var ama siz bahçe konusunda çok da tecrübeli değil misiniz? Çevrenizdeki insanların hepsi bir tavsiyede mi bulunuyor? Şeyden önce bahçenize dikeceğiniz bitkiler için çevrenizdeki insanları gözlemleyebilirsiniz. Onların uyguladı bakımı gözlemleyip kendinize uyarlayabilirsiniz. Bahçe sabır isteyen bir oluşumdur. Bu yüzden önce sabretmeli ve deneyerek gözlemleyerek kendi yöntemlerinizi bulmalısınız. Şimdi size doğru bilinen ama yanlış olan birkaç tavsiyeden bahsedeceğim.

Yabani ot
-Yanlış tavsiye: Tarım ilaçları satan bir yerden kimyasal bir ilaç alıp yabani otları
-Doğru tavsiye: İlaç kimyasaldır. Bu sizi ve çocuğunuza zararı dokunabilir ve çimlerinize zarar verebilir. Bunun yerine çimleriniz sağlıklı ve sık olmalı ki yabani otların büyümesini engellesinler. Buna rağmen yabancı otlar hala var ise organik yöntemleri öneriyoruz.

Ölü çimler
-Yanlış tavsiye: Ölü çimleri canlandırmak için daha fazla sulama yapılmalıdır.
-Doğru tavsiye: Ölmüş çimleri ne kadar sulasanız da canlanmazlar. Öncelikle çimlerin ölmesine sebep olan etkeni tespit etmelisinizdir. Sorunu tespit ettikten sonra ona uygun çözüm yolunu bulabilirsiniz. Çimleri ölmüş olan alan için de yapabileceğiniz şey; ölü çimleri temizledikten sonra yeni çim tohumları ekerek gerekli olan suyu vermelisiniz.

Ağaç budama

-Yanlış tavsiye: Ağaç budamak çocuk oyuncağı bir merdiven bir testere işimi görür.
-Doğru tavsiye: Budama yapmak o kadar da kolay değildir. Her ağacın farklı budama şekilleri vardır. Hangi dalın budanacağı, nereye doğru düşeceğini hesaplamalısınız. can güvenliği acısından gerekli olan tüm malzemeler olmalı. Kesinlikle bir uzmandan yardım almalısınız.

Bahçe tasarımı

-Yanlış tavsiye: Bahçenin rengârenk ve canlı durması için bulduğunuz tüm bitkileri bahçenize dik gitsin.
-Doğru tavsiye: Her çiçeğin ekolojik isteği farklıdır. Bazıları güneşi severken bazıları gölge sever. Hangi bitkileri kullanabileceğiniz hakkında uzman kişilerden yardım alabilirsiniz.

Peyzaj şirketiyle anlaşma
-Yanlış tavsiye: Hepsinin yaptığı iş aynı en ucuzunu bul.
-Doğru tavsiye: Maalesef ki doğru bir tavsiye değil. Bahçeniz için belli bir bütçeniz varsa buna uygun planlama yapılır. Profesyonel bir firma ile çalışmanız her zaman daha iyidir.

Gül ve hastalık

O çok sevdiğimiz, masallara konu olan, kokusuyla bizi büyüleyen essiz güzellikte olan canlılar; güller. Hemen hemen her bahçede, parkta, balkonda görebiliriz. Genel olarak bakımı kolaydır. Bakımı ve budaması düzenli olarak yapılıyorsa hastalanmaları için hiçbir sebep kalamaz. Lakin dış etkenlerden tutunda çevresindeki başka bitkilerden gelen hastalıklardan dolayı bile bitkinin zarar görebilir. Doğru sulama yapılmaması da hastalığı ilerletebilir. Gülde görülen hastalıklardan bazıları;

• Pas hastalığı: Yapraklarda kurumaya, sararmalar bu hastalığın belirtisidir. Bu hastalık asalak mantarların sebep olduğu bir bitki hastalığıdır. Bu hastalıktan kurtulmak için öncelikle hastalanan bitkinin diğerlerinden uzaklaştırılması gerekli daha sonra sararan yaprakların temizlenmesi gerekli. Tarım ilaçları satılan yerlerden alınan ilaçla, ilaçlanmalıdır.
• Kara Leke hastalığı: Genelde yapraklarında görülür. Yuvarlak kara renklidir. Yaprak altında veya üstünde bulunur ve giderek büyür. Bu hastalık görüldüğünde hemen sararan yaprakların toplanıp uzaklaştırılması gerekir. İlaçlama yapılması gerekir. Genelde aksamları 7-14 gün arayla ilaçlanmalıdır.
• Yaprak biti: Güllerin yapraklarının sararmasıyla başlar ve çok sık görülen bir hastalıktır. Gülün taze sürgünlerinde ve yaprak altlarında bulunur. Öncelikle yapmanız gereken bitkiyi diğer bitkilerden uzaklaştırmak olmalı. Toprağının değişmesi ve sararan yaprakların temizlenmesi gerekir. Daha sonra tarım ilacı satılan bir yerden aldığınız ilacı 15 günde bir uygulamanız gerekmektedir.

–Bahçenizdeki çiçekli bitkileri karışık dikin böylelikle yararlı böcekler çoğalmış olur. Bunun sayesinde de zararlı böceklerden korunmuş olurlar.
-Çevrenizdekilerden orada yetişecek bitkiler hakkında bilgi alın bu size zaman kazandırır.
-Bahçe atıklarınızı kullanarak gübre yapabilirsiniz bu sayede hem geri dönüşüm yapmış olursunuz hem de bahçenize gübre desteği vermiş olursunuz.
-Diktiğiniz sebzeler düzenli ve tüketebileceğiniz kadar olmalı.
-Bahçenizi belli zamanlarda bol sulamalısınız buradaki amacımız köklerine kadar su ulaştırabilmektir.
-Sabah erken saatlerde veya aksam güneş battıktan sonra sulama yapmalısınız. Bu sayede mantar hastalıklarının önüne geçmiş olursunuz.
-Eğer toprağınız verimli değilse sonbaharda gübre ve bahçe atıklarını serip üzerini kartonla örtün. İlkbahara kadar dinlenmeye bırakılır. Böylelikle toprağınızın verimini arttırırsınız.
-Her şeyden önemlisi sabır. Bahçe sabır ister eğer sabreder ve aceleci davranmazsanız mahsulünüzü toplayabilirsiniz.